İlerici Enternasyonal (Progressive International), Stop Fuelling Genocide (Soykırım Vanalarını Kapat) kampanyası ile işbirliği yaparak Azerbaycan'ın Türkiye üzerinden İsrail'e petrol sevkiyatını mercek altına aldı. Daha önce "Seavigour" isimli tankerin takibiyle Türkiye’nin İsrail’e yönelik ambargosunu ihlal ettiğine dair bir rapor yayınlayan platform, yeni bir analizle konuyu derinleştirdi.
'İSRAİL’E YAPILAN 10 YOLCULUK TESPİT EDİLDİ'
İlerici Enternasyonal (Progressive International), Noam Chomsky, Yanis Varufakis ve Bernie Sanders gibi isimlerin girişimleriyle kurulan bir örgüt olarak, ‘Azerbaycan’ın Türkiye üzerinden İsrail’e petrol sevkiyatı’ konusuna dikkat çeken yeni bir rapor yayınladı. Bu rapor, Stop Fuelling Genocide (Soykırım Vanalarını Kapat) kampanyası ile işbirliği içinde hazırlanarak kamuoyuna sunuldu. Örgütün, daha önce 28 Kasım’da yayınladığı rapor, Türkiye’nin İsrail’e yönelik kendi ambargosunu ihlal ettiğini ortaya koymuştu.
Yeni rapora ilişkin yapılan basın açıklamasında, şu ifadelere yer verildi:
“Stop Fuelling Genocide kampanyası, şimdi de bir başka ham petrol tankeri tarafından son bir yıl içinde Türkiye’deki Ceyhan Limanı ile Aşkelon, İsrail’deki EAPC Terminali arasında yapılan 10 yolculuğu tespit etti. Takip edilen bu 10 yolculuktan sekizi, Türkiye’nin İsrail’e yönelik ticaret ambargosunu açıklamasından sonra yapıldı.”
'KİMOLOS BİRKAÇ GÜN BOYUNCA OTOMATİK TANIMLAMA SİSTEMİNİ KAPATTI'
Açıklamada, “Yeni analiz, Türkiye’den İsrail’e bir dizi ham petrol sevkiyatı yapıldığını, bunun ise Türkiye’nin ekonomik ambargosunu rutin olarak deldiğini ortaya koyuyor” denilerek önemli bir iddia gündeme getirildi. Ayrıca raporda, “Ham petrol tankeri ‘Kimolos’ bunu maskelemek için Doğu Akdeniz’in ortasında birkaç gün boyunca otomatik tanımlama sistemini (AIS) kapattığı sırada büyük ölçüde Türkiye ve İsrail arasında ticaret yapıyordu; bu, İsrail ile ticaret yapan diğer gemilere benzer bir durum teşkil ediyordu. Araştırmacılar, uydu görüntülerini kullanarak İsrail’e yanaştığını tespit etti” ifadelerine yer verildi.
Stop Fuelling Genocide kampanyası, Suezmax boyutlarındaki iki büyük gemiyi de bu transferlerde tespit etti. Bu boyuttaki gemiler, özellikle yüksek miktarlarda ham petrol taşımak için kullanılıyor. Kampanya, Azeri ham petrolünün BP’ye ait BTC boru hattı üzerinden İsrail’e taşınmasını kolaylaştıran, rutin hale gelmiş bir ticaret rotasının varlığına işaret etti.
Açıklamada ayrıca şu uyarılarda bulunuldu:
“Uluslararası Stop Fuelling Genocide kampanyası, devlet aktörlerini ve kurumsal aktörleri bu petrol transferine dahil olmalarının onları İsrail’in Filistinlilere karşı soykırımında ve son dönemdeki Suriye’ye yönelik işgalinde suç ortağı yaptığı konusunda sürekli uyardı.”
Raporda, Azeri ham petrolünün İsrail ordusu için nasıl bir stratejik önem taşıdığı detaylandırıldı. Filistin için Enerji Ambargosu’nun (Energy Embargo for Palestine) “Soykırıma Boru Hattı” (Pipeline to Genocide) raporu ve SOMO’nun “Gazze’deki Alevleri Körüklemek” (Fuelling the Flames in Gaza) başlıklı çalışmaları da bu petrolün F-35 savaş uçakları ve dronlarda kullanılan jet yakıtına dönüştürüldüğünü ortaya koyuyor.
Son olarak, Türkiye Enerji Bakanlığı’nın 10 Kasım 2024’te yaptığı açıklama eleştirildi. Bakanlık, o tarihte şu açıklamayı yapmıştı:
“Petrolü BTC üzerinden taşıtarak Haydar Aliyev Limanı’ndan dünya pazarlarına satışını yapan şirketler, Türkiye’nin İsrail’e yönelik ticarete son verme kararına saygı duymuş ve teslim noktası İsrail olan herhangi bir yükleme gerçekleşmemiştir.”
İkinci raporun detayları ise şu şekilde:
- Stop Fuelling Genocide kampanyası, 'Seavigour' ham petrol tankerinin Türkiye'deki Ceyhan limanında bulunan Haydar Terminali'nden İsrail, Aşkelon'daki EAPC Terminali'ne yaptığı tek bir yolculuğu tespit etmek için daha önce kullandığı benzer bir metodolojiyi tekrarladı. (1)
(1) Seavigour ham petrol tankeri için araştırmacıların daha önce kullandığı metodoloji, 28 Kasım 2024'te Duvar (Türkçe ve İngilizce) ile Middle East Eye tarafından yayınlanmıştı.
- Araştırmacılar, resmi devlet ihracat kayıtlarını kullanarak Azerbaycan'ın Ekim 2023'ten bu yana her ay İsrail'e ortalama 1,3 milyon ton ham petrol ihraç ettiğini hesapladı. Bundan, Türkiye'deki BP'ye ait BTC boru hattının bitiş noktasından İsrail'e birden fazla ham petrol sevki yapıldığı çıkarımı kolaylıkla yapılabilir. (2)
2 - Azerbaycan'ın ham petrol ihracat verileri, çevrimiçi mevcut olan resmi devlet gümrük raporlarından kaldırıldı. 2a - Azerbaycan devlet gümrük raporlarından derlenen rakamlar, Azerbaycan'dan İsrail'e ihraç edilen yüksek miktardaki ham petrolü detaylandırıyor. Sadece Ocak ve Şubat 2024 olmak üzere iki ayda bu miktarın 1 milyon tonun altına düştüğü görülüyor.
- Bağlam sağlaması açısından: İsrail'in Gazze'deki Filistinlileri hedef almak için kullandığı F-35 savaş uçaklarının yaklaşık 100'üne yakıt sağlamak için 1,3 milyon ton ham petrol rafine edilebilir. İsrail ile F-35 parçası ticaretine izin verilmesindeki rolleri dolayısıyla Birleşik Krallık ve Hollanda hükümetlerine karşı başlatılan yasal süreçler sürüyor. En önemlisi, jet yakıtı olarak rafine edilmiş ham petrol olmadan bir F-35 kalkış yapamaz.
- Seavigour gibi Suezmax boyutundaki gemiler, yaklaşık 150 bin metreküp taşıyabiliyor. Bu, metrik sistemde 140 bin tona eşdeğer. İsrail'e 1,3 milyon tonluk bir ham petrol ihracatı da dolayısıyla rutin olarak yüksek miktarlarda petrol transfer edebilen geniş tankerler tarafından birden fazla yolculuk yapılmasını gerektiriyor.
- 'Kimolos' ham petrol tankeri, Ceyhan Limanı'ndaki Haydar Aliyev Terminali yakınlarına düzenli olarak yanaşan Suezmax boyutlarındaki bir gemi olarak tespit edildi. (3)
3 - Burada Kimolos tankerinin Türkiye'deki Ceyhan limanında yer alan Haydar Aliyev Terminali'nin bulunduğu İskenderun Körfezi yakınlarındaki düzenli pozisyonu görülüyor.
- Kimolos da Seavigour gibi gemilerle aynı yolu izleyerek Doğu Akdeniz’in ortasında birkaç gün boyunca otomatik tanımlama sistemini (AIS) kapatıyor. (4)
4 - Kimolos’un takip sinyali, son bir ay içinde, yakın zamanda iki kez Doğu Akdeniz’de kapatıldı. Bunlar, düzenli olarak tekrarlanan bir uygulamanın örnekleri olarak gösteriliyor. 4a - MarineTraffic’ten alınan ve Kimolos’un güneye doğru yöneldiğini gösteren ekran görüntüsü. Beyaz kutuda yer alan bilgi, tankerin otomatik tanımlama sisteminin (AIS) kapatıldığı/son kaydedildiği ‘30 Kasım 2024’ tarihini gösteriyor.
4b - MarineTraffic’ten alınan ekran görüntüsü, Kimolos’un otomatik tanımlama sisteminin (AIS) - 30 Kasım 2024 tarihinden sonra ilk defa - yeniden kaydedildiği ‘4 Aralık 2024’ tarihini gösteriyor. Tankerin Türkiye sularına doğru yöneldiği görülüyor.
4c - Kıyaslama yapılabilmesi açısından Seavigour’un MarineTraffic’ten alınan ekran görüntüsü. Görüntü, Kimolos’ta olduğu gibi, otomatik tanımlama sisteminin (AIS) Kıbrıs yakınlarında kapatıldığını açıkça gösteriyor.
- Kimolos’un liman uğrama kayıtları, İsrail’e yapılan tipik bir gizli yolculukta tankerin Ceyhan’dan tam yük petrol aldığını gösteriyor; bu, ardından Mısır’daki Said Limanı’na yöneleceğine işaret ediyor. Ancak, sonrasında Mısır’da uğradığı bir liman ve bu bilgiye karşılık gelen hiçbir otomatik tanımlama sistemi (AIS) verisi bulunmuyor. Kimolos, bunun yerine Doğu Akdeniz’de AIS’i kapatıyor ve birkaç gün boyunca ‘kayboluyor’. Ardından, günler sonra, benzer bir pozisyonda yeniden ortaya çıkıyor, Ceyhan’a dönüyor ve arada uğradığı hiçbir liman olmadan ‘sihirli’ bir şekilde boş halde BTC Terminali’nde beliriyor. (5)
5 - Seaweb S&P’den alınan Kimolos’un liman uğrama verileri. Tankerin Ceyhan’da olduğunun kaydedildiği zamanlar kırmızı ile işaretli. Girdilerin çoğu, draftta bir artış olduğunu gösteriyor. Bu, gemiye ham petrol yüklendiğine işaret ediyor. Draftın azaldığı, buna karşılık gelen bir limana uğrama kaydı ise bulunmuyor; bu, yüklenen petrolün boşaltıldığına işaret ediyor. * BIL Ham Petrol Terminali, petrolün sevk edilmek üzere BTC boru hattından geldiği Haydar Aliyev Terminali ile aynı rıhtım üzerinde bulunan bir bölüm.
- Deniz taşımacılığı verileri, tankerin Aşkelon’da durduğu konusunda bilgi içermese de araştırmacılar uydu görüntülerini kullanarak tankerin Aralık 2023 - Aralık 2024 döneminde on kez Aşkelon, İsrail’deki EAPC terminalinde olduğunu tespit etti. (6)
6 - Kimolos ile eşleşen uydu görüntüleri 6a - MarineTraffic’in Kimolos hakkında paylaştığı detaylara göre, tanker, 266 metre uzunluğunda ve 48 metre genişliğinde. Tankerin kamuya açık görselleri, beyaz/açık gri bir güverte rengi olduğunu ortaya koyuyor.
6b - 24 Mayıs 2024 tarihli örnek Landviewer ekran görüntüleri. Uydu görüntüleri, yaklaşık 266 metre uzunluğa ve 48 metre genişliğe sahip, beyaz bir güvertesi olan bir tankeri gösteriyor. Araştırmacılar, tankerin ne zaman İsrail’e varmış olabileceğini tahmin etmek için liman uğrama kayıtlarındaki tarihlerden yararlandı ve bu tarihler için Landviewer’da arama yaptı. (i) Uzaklaştırılmış Sentinel-2 LSA görseli. Sağ taraftaki tarih, 24 Mayıs 2024.
Aşkelon Petrol Limanı'nı işleten European Asia Pipeline (EAPC) şirketinin web sitesinden alınan ekran görüntüsü. Web sitesinde, 'ham petrol için 3 ve 4 numaralı iki SPM rıhtımları olduğu' olduğu belirtiliyor.
Raporda, bu belgelerinle beraber şu çıkarıma yer verildi:
“Araştırmacılar, bu kanıtlardan, makul bir şekilde, Kimolos tankerinin son bir yıldır Azeri ham petrolünü rutin olarak Türkiye’den İsrail’e deniz yoluyla taşıdığı sonucuna vardı. Takip edilen bu 10 yolculuktan sekizi, Türkiye’nin İsrail’e yönelik ticaret ambargosunu açıklamasından sonra yapıldı. Bu gelişme, Türk devletinin Türkiye’nin İsrail’e petrol sevkiyatındaki rolü konusunda (Cumhurbaşkanı Recep Tayyip) Erdoğan’a meydan okuyup hesap sorması sebebiyle 9 aktivisti tutuklamasından kısa bir süre sonra yaşandı."
‘İSRAİL’E ENERJİ AMBARGOSU UYGULANANA KADAR DURMAYACAĞIZ’
Araştırmaya ilişkin açıklamalarda bulunan Stop Fuelling Genocide kampanyasından araştırmacı Theo, “Yeni araştırmamız, Türk limanlarından İsrail’e sevk edilen ham petrolün sistematikleştirilmiş ticaretini gözler önüne seriyor. Bir önceki kanıtlarımızın sadece buzdağının görünen yüzü olduğu konusunda uyarmıştık” dedi.
Theo, şöyle konuştu:
“Türkiye’nin İsrail’e, Gazze’de soykırım yapan ve mevcut durumda Suriye’yi işgal eden bir orduya yakıt sağlamak için kullanılan ham petrol sevk edilmesindeki dahli, Türk hükümetinin İsrail’e yönelik sözde ekonomik ambargosuna olan son inancı da tuzla buz ediyor. Bizim pozisyonumuz değişmedi - Biz Türk hükümetinin yalanlarını ortaya koymaya devam edeceğiz ve Gazze’deki soykırımını etkisiz hale getirecek şekilde İsrail’e tam bir enerji ambargosu uygulanana kadar muhalefet etmeye son vermeyeceğiz.”
